वर्तमान समयमा पड्नु पर्ने उपयुक्त विषय : भेटेरिनारी विज्ञान
विज्ञान विद्यार्थीका लागि उच्चतर माध्यमिक पढीसकेपछि आफ्नो पढाई अझ अघि सार्न एक प्रश्न खडा हुन्छ –‘अब के पढ्ने?’ मेधा विद्यार्थीले सामान्यत: आई. आई. टी. तिर ध्यान दिन्छन । आम विद्यार्थीले भने म्याडिकल या इन्जिनियरिङ्ग तिर । तर समयको साथ साथ यस कुरामा पनि बदलाव आएको छ। गत दुईवर्षमा प्राय: 2000 जना विद्यार्थीले आई. आई. टी.को पढाई छाडेको खबर छ।म्याडिकल या इन्जिनियरिङ्ग विधामा पनि अघिअघिको भन्दा आकर्षण कम्ति भएको देखिन्छ । विद्यार्थीले आफ्नो केरियर चयन गर्दा मुख्यतः तीन कुराले महत्व पाएको हुन्छ- 1) आफ्नो रुचि, 2) जागिर पाउने सम्भवना र 3) जागिर पाएपछि त्यसको सुरक्षा । पढाइ तुर्याइसकेपछि प्राय:जसोले व्यक्तिगत खण्डका जागिरमा पस्छन्। तर त्यहाँ उनीहरूको अत्याधिक खट्नी हुन्छ। धेरै जसोलाई कामको तनावले सताएको हुन्छ। तर सरकार जागिरमा भने निकै आराम हुन्छ, भविष्यको निश्चयता पनि रहन्छ हुनत यसलाई पाउनुमा निकै पाप्पड बेल्नु पर्छ।
यी सबै पक्षलाई मध्यनजर राख्दा पशु पालन र पशु चिकित्सा (भेटेरिनारी) सर्वोत्तम पेशा देखिन्छ। व्यक्तिगत होस् या सरकारी खण्ड, जागिर प्रायः निश्चित छ । त्यतिमात्र होइन; जागिर नगरेर आफैंले व्यवसाय गर्नु या फार्म खोल्नुभन्दा पनि उन्नतिको प्रचुर सम्भावना छ। हिजोआज विभिन्न सरकारी प्रकल्प अन्तर्गत कम व्याजमै ऋण पनि पाउन सकिन्छ। त्यसबाहेकै सरकारी subsidy (विशेष छुट) त हुन्छ नै।
भेटेरिनारीको स्नातक डिग्री (ब्याचलर ऑफ भेटेरिनारी साइन्स एंड अनिमल हास्बेनडारी) प्राप्त गरे पछि रोजगार या नोकरीको अवसर पनि थुप्रै छन l सरकारी अधिकारी बन्ने ढोका खोलिन्छ, जस्तै: पशु चिकित्सा पदाधिकारी, पशु चिकित्सा प्रसार अधिकारी, नगर पालिकाका हस्पताल या चिडियाखानामा चिकित्सक, अनुसन्धान केन्द्रहरूमा शोध सहायक आदि, शिक्षा प्रतिष्ठानहरूमा अध्यापक, पौलट्री शोध अधिकारी आदि l एस बाहेक गैर सरकारी भेटेरिनारी हस्पताल, निजस्व कोम्पानीहरू, जस्तै ह्याचरी, दाना या औषधी कोम्पानी ,पौलट्री इन्ट्रीग्रेटर, प्रोसेसिङ्ग कोम्पानी आदिमा पनि जागिर पाउन सकिन्छ l भारत वर्षको थल सेनाको चिकित्सा कोरमा लेफटेनेंट रेंकमा सर्ट सर्विस कमिसन प्राप्त गर्न सकिन्छ l उता सशस्त्र सीमा बल, इन्डो टिबेटियन बोर्डर फोर्स, बोर्डर सिकिउरिटी फोर्स, आसाम राईफल्स आदिमा भेटेरिनारी ओफ़िसरको जागिर पाउन सकिन्छ l यदि कसैको जागिर गर्ने इच्छा छैन भने स्वतन्त्र प्राइवेट प्रेक्टिस पनि गर्न सकिन्छ l
एकजना पशु चिकित्सकलाइ सरकारी जागिरमा सुरुवातको बेतन प्राय: ४६ देखि ५० हजार रुपियाँ सम्म प्राप्त हुन्छ , जबकि गैर सरकारी संस्थानहरूमा ३५ देखि ४० हजार प्रति महिना प्राप्त हुन्छ l निजी क्लिनिक खोलेर पनि रुपियाँ कमाउन सकिन्छ l एस बाहेक आँफैले पशुहरू पालेर अर्थात् फर्मिंग गरेर पनि आत्म नियोजन गर्न सकिन्छ l असमका मानिसहरू प्राय:जसो नै आमीष भोजी भएकाले गर्दा ब्रोइलर अथवा कुखुराको फुल उत्पादन गरी आर्थिक निकै लाभवान हुन सकिन्छ l पशु पालन त हाम्रो परम्परा मैं जडित छ भन्दा अत्युक्ति नहोला l त्यसै परिप्रेक्षमा भन्न जाँदा विज्ञान सम्मत पद्धतिले गो पालन, बाख्रा पालन, बंगुर (उन्नत जातका सुँगुर) पालन गरी पनि मासिक राम्रो आय उपार्जन गर्न सकिन्छ जुन चाहिं सरकारी जागिरको तनखा भन्दा बरु बढी नै हुन्छ l कुनै पनि भेटेरिनारी ग्रेजुवटलाइ ब्यांकहरूले कम ब्याजमा ऋण दिने प्रावधान छ l
यी सबै पक्षलाई मध्यनजर राख्दा पशु पालन र पशु चिकित्सा (भेटेरिनारी) सर्वोत्तम पेशा देखिन्छ। व्यक्तिगत होस् या सरकारी खण्ड, जागिर प्रायः निश्चित छ । त्यतिमात्र होइन; जागिर नगरेर आफैंले व्यवसाय गर्नु या फार्म खोल्नुभन्दा पनि उन्नतिको प्रचुर सम्भावना छ। हिजोआज विभिन्न सरकारी प्रकल्प अन्तर्गत कम व्याजमै ऋण पनि पाउन सकिन्छ। त्यसबाहेकै सरकारी subsidy (विशेष छुट) त हुन्छ नै।
भेटेरिनारीको स्नातक डिग्री (ब्याचलर ऑफ भेटेरिनारी साइन्स एंड अनिमल हास्बेनडारी) प्राप्त गरे पछि रोजगार या नोकरीको अवसर पनि थुप्रै छन l सरकारी अधिकारी बन्ने ढोका खोलिन्छ, जस्तै: पशु चिकित्सा पदाधिकारी, पशु चिकित्सा प्रसार अधिकारी, नगर पालिकाका हस्पताल या चिडियाखानामा चिकित्सक, अनुसन्धान केन्द्रहरूमा शोध सहायक आदि, शिक्षा प्रतिष्ठानहरूमा अध्यापक, पौलट्री शोध अधिकारी आदि l एस बाहेक गैर सरकारी भेटेरिनारी हस्पताल, निजस्व कोम्पानीहरू, जस्तै ह्याचरी, दाना या औषधी कोम्पानी ,पौलट्री इन्ट्रीग्रेटर, प्रोसेसिङ्ग कोम्पानी आदिमा पनि जागिर पाउन सकिन्छ l भारत वर्षको थल सेनाको चिकित्सा कोरमा लेफटेनेंट रेंकमा सर्ट सर्विस कमिसन प्राप्त गर्न सकिन्छ l उता सशस्त्र सीमा बल, इन्डो टिबेटियन बोर्डर फोर्स, बोर्डर सिकिउरिटी फोर्स, आसाम राईफल्स आदिमा भेटेरिनारी ओफ़िसरको जागिर पाउन सकिन्छ l यदि कसैको जागिर गर्ने इच्छा छैन भने स्वतन्त्र प्राइवेट प्रेक्टिस पनि गर्न सकिन्छ l
एकजना पशु चिकित्सकलाइ सरकारी जागिरमा सुरुवातको बेतन प्राय: ४६ देखि ५० हजार रुपियाँ सम्म प्राप्त हुन्छ , जबकि गैर सरकारी संस्थानहरूमा ३५ देखि ४० हजार प्रति महिना प्राप्त हुन्छ l निजी क्लिनिक खोलेर पनि रुपियाँ कमाउन सकिन्छ l एस बाहेक आँफैले पशुहरू पालेर अर्थात् फर्मिंग गरेर पनि आत्म नियोजन गर्न सकिन्छ l असमका मानिसहरू प्राय:जसो नै आमीष भोजी भएकाले गर्दा ब्रोइलर अथवा कुखुराको फुल उत्पादन गरी आर्थिक निकै लाभवान हुन सकिन्छ l पशु पालन त हाम्रो परम्परा मैं जडित छ भन्दा अत्युक्ति नहोला l त्यसै परिप्रेक्षमा भन्न जाँदा विज्ञान सम्मत पद्धतिले गो पालन, बाख्रा पालन, बंगुर (उन्नत जातका सुँगुर) पालन गरी पनि मासिक राम्रो आय उपार्जन गर्न सकिन्छ जुन चाहिं सरकारी जागिरको तनखा भन्दा बरु बढी नै हुन्छ l कुनै पनि भेटेरिनारी ग्रेजुवटलाइ ब्यांकहरूले कम ब्याजमा ऋण दिने प्रावधान छ l
भेटेरिनारी साइन्स (पशु पालन र पशु चिकित्सा) अन्तर्गत जीव-जन्तु पालन र यिनीहरूमा हुँने रोगका उपचार एवं अनुसन्धान सम्बन्धि अध्ययन गरिन्छ l यस बिषयमा इच्छुक प्रार्थीले भौतिक विज्ञान, रसायन र जीव विज्ञानसंग हाइयार सेकेण्डरी परिक्षामा कमसे कम ६० प्रतिशत अंक लिएर उत्तीर्ण हुनु पर्छ l भेटेरिनारी साइन्स पढ्नका लागि दुइ प्रकारले आसन पाइन्छन : भारतीय पशु चिकित्सा परिषद अन्तर्गतका आसन र भेटेरिनारी कालेजका आफ्नै आसन l भारत वर्षका विभिन्न भेटेरिनारी कालेजहरूमा जति पनि आसन छन् तिनका १५ प्रतिशत आसन उक्त परिषदले आफ्ना हातमा राखेको हुन्छ l यी आसन पाउन परिषदले आयोजन गरेको अखिल भारतीय स्तरको प्रवेश परीक्षामा उत्तीर्ण हुनु पर्दछ l उत्तीर्ण भएका प्रार्थीले भारत वर्षका विभिन्न भेटेरिनारी कलेजहरूमा यी १५ प्रतिशत आसनमा भर्ना हुन पाउँछन l भारत वर्षका विभिन्न भेटेरिनारी या कृषि विश्वविद्यालयहरूमा रहेका ८५ प्रतिशत आसनका लागि यिनिहरू आँफैले प्रवेश परीक्षा आयोजन गर्छन l त्यसैले एसका लागि भिन्नै आवेदन गर्नु पर्छ l यो कोर्सको अवधि साढे ५ बर्षको हुन्छ, जसमा साढे ४ बर्षको डिग्री कोर्स हुन्छ अनि अन्तिम एक वर्षको इन्टर्नशिप हुन्छ l कोहि विशेषज्ञ हुन चाहेमा अझ दुइ वर्ष पढी पोस्ट ग्रेजुएसोन या एम. भी. एस. सि. डिग्री हाँसिल गर्न सकिन्छ l स्नातक पाठ्यक्रममा विद्यार्थीलाइ फिजिओलोजी, एनाटोमी, पेथोलोजी, लाइव्स्टोक प्रडाकसन एण्ड म्यनाज्मेंट, नुट्रीसन, बायोकेमिस्ट्री, माइक्रोबायोलोजी, मेडिसिन, फर्माकोलोजी, पारासाइटोलोजी, ब्रिडइंग, गाइनिकोलोजी जस्ता बिषयहरू पढ़ाइन्छ l स्नातकोत्तर डिग्री लिंदा भने यी यी बिषयहरू छुट्टा छुट्टै पढ्नु पर्दछ l स्नातक डिग्रीको निम्ति प्रार्थीको आयु १७ बाट २१ बर्षको हुनु पर्छ l यसको चयन प्रक्रिया अप्रेल - जुन महिनामा हुन्छ l परिक्षामा बस्तुनिस्ट प्रश्नहरू सोधिन्छन , जसमा सामान्य ज्ञान, भौतिक विज्ञान, रसायन विज्ञान तथा जीव विज्ञान सम्बन्धित प्रश्नहरू सोधिन्छ l यसको प्रश्नपत्र दुइ घण्टाको हुन्छ जसमा १२० वटा प्रश्नहरूको जवाफ दिनु पर्छ l पशु चिकित्सा परिषदले आयोजन गरेको परीक्षामा सफल प्रार्थिले आँफुले रोजेको कलेजमा एडमिसन पाउँछन l वि. वि.ले आयोजन गरेको परीक्षामा सफल प्रार्थिले भेटेको अंक अनुसार कलेजमा एडमिसन पाउँछन l यस कोर्समा उत्तीर्ण हुन प्रार्थीले कूल ५ देखि ६ लाख जति सम्म रुपियाँ खर्च गर्नु पर्दछ l अधिक जानकारीको लागि भारतीय पशु चिकित्सा परिषदको वेब साइट हेर्न सकिन्छ l
आसाममा गुवाहाटीको खानापारामा र लाखिमपुरको जयहिङ भन्ने ठाउँमा दुइटा भेटेरिनारी कलेज छन, जसमा क्रमै: १०० र ४० वटा आसन छन l यिनका २१ वटा आसन भेटेरिनारी परिषदको अन्तर्गत र २६ वटा आसन पूर्वोत्तर भारतका राज्यहरूका विद्यार्थीका लागि संरक्षित राखिएका हुन्छन l यी सात राज्यहरूका आ-आफ्नै आसन छन र राज्यहरूले आफ्ना विद्यार्थीहरू आँफै चयन गरी पठाउँछन l आसामका प्रार्थिहरूले चाहिं प्रवेश परीक्षा दिएर भर्ना हुनु पर्दछ l यी दुवै कलेजहरूमा प्राय: ५०-५४ वटा आसनहरू छन जुन चाहिं साधारण वर्गका प्रार्थीका लागि मुक्त राखिएका छन l
ड. देवेन सापकोटा
प्राध्यापक. असम कृषि विश्व विद्यालय
खानापारा,गुवाहाटी
चलभाष: ९४३५३०९२३५
No comments:
Post a Comment